Jak i dlaczego warto rozwijać integrację sensoryczną dziecka?

Ostatnim, czego pragnie opiekun dla dziecka, we współczesnym, rozpędzonym świecie, jest doświadczenie poczucia niedopasowania do danej sytuacji i nieumiejętności odpowiedniego zareagowania na to, co proponuje świat. By dziecko faktycznie ominęły takie przykre doświadczenia, by pociecha poruszała się we współczesnej rzeczywistości „jak ryba w wodzie”, trzeba pociechę w tym po prostu wyćwiczyć. Bo tak jak ryba sama z siebie doskonale odnajduje się w naturalnym dla niej środowisku, to dziecko już niekoniecznie. W związku z czym należy zadbać o prawidłową integrację sensoryczną pociechy. 

Integracja sensoryczna u dzieci – co oznacza ten termin? 

W teorii integracja sensoryczna oznacza proces porządkowania przez umysł informacji odbieranych poprzez zmysły. W terapii i wychowaniu integracja sensoryczna to, z kolei najprościej ujmując, zarazem metoda i proces (proces, bo zaczyna się już w okresie płodowym, metoda, bo można z czasem poddać integrację sensoryczną usystematyzowanej terapii) których celem jest usprawnienie organizacji wrażeń zmysłowych, tak, by dziecko reagowało na otaczający świat adekwatnie, trafnie dobierając reakcję do zaistniałej sytuacji.

Terapia SI – (sensual integration; opierająca się właśnie na integracji sensorycznej) oraz codzienne ćwiczenie integracji sensorycznej w sposób zorganizowany i świadomy, tak przez opiekuna, jak i terapeutów – przeznaczone są dla dzieci, u których optymalne odbieranie świata, poprzez harmonijnie i zdrowo funkcjonujący układ sensoryczny, zostało w jakiś sposób zaburzone, jak i dla tych, które adekwatnie reagują na bodźce (wówczas ćwiczenie integracji sensorycznej to profilaktyka). Integracja sensoryczna odwołuje się do idei neuroplastyczności mózgu, zakładającej, że mózg jest gotowy do tworzenia nowych połączeń pomiędzy neuronami, a tym samym wyuczenia się np. nowych, zdrowszych reakcji na dane zachowanie (tu, bodziec zmysłowy). W związku z czym, integracja sensoryczna stała się powszechnie formą terapii, która ma za zadanie skonfrontować dziecko z problematycznym bodźcem (np. głośnym dźwiękiem) i wypracować adekwatną do bodźca reakcję. Może też zapewnić dziecku szeroki zakres zmysłowych doznań, by oswajało się z różnorodnością świata. 

Ćwiczenie integracji sensorycznej – jakim dzieciom może pomóc?

Dzieci, które mogą skorzystać na integracji sensorycznej, okazują zapotrzebowanie na takie ćwiczenia skrajnie różnie. Sygnałem, że terapia SI lub zajęcia, ćwiczące integrację sensoryczną mogą dziecku pomóc, może być nadwrażliwość na dotyk (lekki dotyk sprawia ból) czy nadwrażliwość na zapachy. Chociaż sygnałów jest wiele, to ogólnie można stwierdzić, że układ sensoryczny, który nie funkcjonuje w zintegrowany sposób, jest przyczyną złego samopoczucia dziecka w świecie, tak na gruncie psychicznym, jak i fizycznym.

Kiedy spostrzeżemy, że nasza pociecha po prostu przestaje się w świecie odnajdować, być może warto poszukać pomocy w terapii SI. Zwłaszcza, że sprawa jest niebagatelna, bo rozchwiany układ sensoryczny oznacza nie tylko pojedyncze dolegliwości, które są przykre, ale można nauczyć się z nimi funkcjonować. Często sprowadza się do postawienia dziecka w skrajnym niebezpieczeństwie, bo pociecha może np. popaść w depresję, przestając postrzegać świat w pozytywny sposób (jako miejsce przyjazne dla dziecka) jak i narażać siebie na fizyczne niebezpieczeństwo, np. chwytając gołą dłonią gorące naczynie. 

Warto także pamiętać, że w przypadku integracji sensorycznej możemy reagować na skutki, jak i działać profilaktycznie. Rozwiązaniem będzie wówczas nie tyle specjalistyczna terapia, co zapewnienie dziecku stymulacji i możliwości rozwijania wszystkich zmysłów, poprzez angażowanie pociechy np. w takie aktywności, jak np. dogoterapia, która uwrażliwia i koordynuje wiele zmysłów naraz, w tym wypadku dotyk, węch, czy zmysł proprioceptywny, odpowiadający za świadome odczuwanie samego siebie (czucie głębokie, poczucie „ciała od wewnątrz”) i koordynację ruchów. W aktywnościach możemy przebierać, wybierając np. zajęcia kulinarne, plastyczne, językowe (opóźnienie w mowie to także przejaw zaburzonej integracji sensorycznej), a dobrym krokiem w celu profilaktyki w ramach integracji sensorycznej, będzie zapisanie dzieci do instytucji, która pozwala doświadczać tych aktywności łącznie, decydując się choćby na lokalny klubik dziecięcy, będący miejscem ciekawych zajęć różnego rodzaju, jak i, tym samym, niezauważalnych ćwiczeń integracji sensorycznej, w formie zabawy.